Rajd Odrzański słupskich rowerzystów na Majówkę 2012

Grupa rowerzystów ze Słupska preferująca dalekie wyjazdy, która niemalże nie zsiadała z siodełek przez całą zimę, wybiera się z namiotami na tegoroczną Majówkę, na Rajd Odrzański. Pojedziemy ze Szczecina w górę Odry do Zgorzelca. Czeka nas około 500 kilometrowa trasa. W większości przejazd odbywać się będzie po niemieckiej stronie. W zeszłym roku wędrowaliśmy po Niemczech dwukrotnie, pierwszy raz, gdy wracaliśmy z Francji Paneuropejską Trasą Rowerową, biegnącą z Paryża do Pragi.
Tak nam się spodobała wtedy wędrówka po zachodniej stronie granicy, że jesienią wyjechaliśmy tam powtórnie, by poharcować po Górach Harc.
Na niektórych odcinkach planowanej, tegorocznej majowej trasy, jeździliśmy już w 2008 roku. Z tamtego czasu pochodzą zamieszczone poniżej zdjęcia. Celem był wtedy zabytek techniki – działająca winda wodna w Niederfinow na kanale Odra – Hawela, zbudowana w latach 1927-1934. Obok trwała wówczas budowa nowej śluzy o znacznie większej przepustowości. Ocenimy teraz postęp prac.
Obecna trasa uwzględnia wszystkie atrakcyjne miejsca, jakie udało się nam odnaleźć w dostępnej literaturze. Stamtąd też pochodzą poniższe informacje.
Zaczynamy w Szczecinie od zwodzonego mostu kolejowego nad rzeką Regalicą. Został zbudowany wraz z linią kolejową Wrocław – Szczecin w 1877 roku. Jest jedynym czynnym obecnie obiektem tego typu w Polsce i Europie. Składa się z pięciu przęseł, jego całkowita długość to ok. 262 m, przęsło zwodzone ma długość ok. 17,5 m. Przejazd pociągów elektrycznych odbywa się rozpędem! Most był głównym tematem krótkometrażowego filmu „Most", nominowanego do Oscara w 2004 roku w kategorii „Najlepszy krótkometrażowy film aktorski roku 2003".
W pobliżu Gryfina zwiedzimy pomnik przyrody „Krzywy las". Obszar ten został tak nazwany ze względu na rosnące w tym miejscu zdeformowane sosny. Zostały zasadzone w latach trzydziestych XX wieku. Wiek wszystkich drzew szacowany jest więc na około 75 lat. Wieść niesie, że zostały ukształtowane przez ludzi, którzy specjalnie uprawiali je do celów stolarskich lub szkutniczych, takich jak budowa mebli, łodzi lub sań.
Gartz, miasto w pobliżu Międzynarodowego Parku Dolina Dolnej Odry. Po polskiej stronie rzeki znajduje się Elektrownia Dolna Odra w Nowym Czarnowie. Obiekty zabytkowe to murowany kościół św. Szczepana zbudowany na przełomie XIII i XIV wieku w stylu gotyckim. Zniszczony w 1945 r., zachowany chór i transept. Pozostawiony w formie trwałej ruiny. Gotycki kościół Ducha Świętego wybudowany w XIII wieku przy szpitalu miejskim, odbudowany po zniszczeniach wojennych, pełni dziś rolę galerii i sali koncertowej. Średniowieczne mury miejskie z Bramą Szczecińską, Wieżą Bocianią i Basztą Prochową krytą niebieskim dachem. Muzeum Miasta Gartz z wystawą historii miasta od XVIII wieku do dziś.       Dalej z Gryfina do Schwedt przejedziemy szlakiem tytoniowym. Wielokrotnie przekraczać będziemy nieczynne już przejścia graniczne. Ich opuszczona zabudowa skłania do refleksji nad złośliwym chichotem historii.
Stolpe. Na zboczu Odry stoi wieża wybudowana w XII wieku przez Duńczyków. Należy do największych tego typu budowli w Niemczech. W Stolpe urodził się znany geolog Christian Leopold Freiherr von Buch. Założyciel Niemieckiego Towarzystwa Geologicznego był przyjacielem Alexandra von Humboldta. O wybitnym naukowcu przypominają jeszcze dzisiaj zamek i cmentarz. Park wokół zamku został zaprojektowany przez znanego architekta krajobrazów Lenné.
Chorin w Niemczech słynie z gotyckiego zespołu klasztornego. Ze względu na bogactwo form architektonicznych z XIV w. jest zaliczany jest do najcenniejszych zabytków gotyku ceglanego. Nasuwają się tu skojarzenia do trasy Gotyku Ceglanego, którą przejechaliśmy swego czasu na Pomorzu Zachodnim.       Niederfinow. Niespotykana w tej części Europy zabytkowa, stalowa budowla hydrotechniczna na trasie kanału Odra – Hawela. Jest to winda wodna (podnośnia). Różnicę poziomów o wysokości 36 metrów statki pokonują w wypełnionej wodą olbrzymiej wannie, która jest podnoszona lub opuszczana. Zastosowane przeciwwagi połączone są z wanną systemem lin. Podnośnia w Niederfinow jest najstarszą z czterech, będących w czynnej eksploatacji podnośni w Niemczech. Byliśmy tam w 2008 roku. Dla przypomnienia - w kraju mamy Kanał Elbląski, ale z pochylniami, też jest to niepowtarzalny zabytek. Natomiast największy zespół śluz, pochylni, a nawet 5 kilometrowego tunelu pod górą, pod którym dodatkowo biegnie współczesna linia kolejowa, podziwialiśmy na kanale Marna – Ren we Francji.
Kolejnym miejscem jest Cedynia, najdalej na zachód wysunięte miasto Polski. Stąd do Berlina jest tylko 60 km. W 972 roku Mieszko I i jego brat Czcibor stoczyli zwycięską bitwę o ujście Odry z margrabią Hodonem. Wyprawa była prywatnym przedsięwzięciem możnowładców niemieckich, niezgodnym z wcześniejszymi traktatami Mieszka z Ottonem I. Na znajdującym się na zachód od Cedyni wzniesieniu nazwanym górą Czcibora odsłonięty został w 1972 r. "Pomnik Polskiego Zwycięstwa nad Odrą" upamiętniający 1000-lecie Bitwy Cedyńskiej. Miejsce to stało się atrakcją turystyczną, ponieważ poza pomnikiem, szczyt wzgórza stanowi świetny punkt widokowy na dolinę Odry.
Pogranicze nieraz spływało krwią. Niedaleko w Siekierkach znajduje się współczesny cmentarz wojskowy z prochami ponad 1.975 żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego, poległych w operacji berlińskiej w 1945 roku. W pobliskim Czelinie jest też obelisk upamiętniający pierwszy "prywatny" słup graniczny kaprala Wydrzyńskiego, postawiony przez niego nad Odrą jeszcze przed ustaleniem granic.
W Chwarszczanach znajduje się dawna siedziba templariuszy założona w 1232 roku. Po kasacji zakonu templariuszy w 1312 roku, komandorię przejęli joannici.
Pobyt w rejonie Kostrzyna - umarłego miasta - będzie miał dwa aspekty, historyczny i przyrodniczy. Na skutek zaciętych walk w 1945 roku miasto zniszczone zostało w 90 % i jest uznawane za najbardziej zniszczone miasto na terenie Polski. Wówczas stanowiło strategiczną "bramę do Berlina". Nazywane jest niekiedy "polską Hiroszimą". Kostrzyńska starówka stanowi obecnie zarośnięte pole z resztkami ruin dawnej zabudowy. Unikatem w skali Polski, jeśli nie w skali Europy, jest współczesny dwupoziomowy dworzec kolejowy, jeden z dwóch tego rodzaju dworców w Polsce. W Kostrzynie znajduje się potężna twierdza pruska, której zasadniczą część wzniesiono w XVI w. Była wówczas najznakomitszą w ówczesnej Europie. Obecnie odrestaurowano niektóre obiekty. W pobliżu w Sarbinowie znajduje się fort artyleryjski z lat 1883-1887, będący częścią tej twierdzy.
Rejon Kostrzyna objęty jest intensywną ochroną przyrody. Jest tu Park Narodowy Ujście Warty i Park Krajobrazowy o tej samej nazwie. Obwód Ochronny Słońsk stanowi jedno z ośmiu miejsc w kraju, objętych Konwencją Ramsarską (ochrona terenów podmokłych). W parku narodowym wyznaczona jest 30 km ścieżka rowerowa. Również w Słońsku znajdują się ruiny zamku Joannitów. Przetrwał on wojnę, utworzono w nim potem magazyn zbożowy, który spłonął w 1975 roku. Od tego czasu zamek pozostaje w ruinie.W Kostrzynie na przejściu granicznym z Niemcami, rozpoczyna się polska część międzynarodowej trasy rowerowej R1 o długości 675,6 km.
Frankfurt nad Odrą został w dużym stopniu zniszczony w czasie walk w 1945 r. W dobrym stanie zachowała się jedynie zabudowa dzielnic południowych, a spośród zabytków najstarszej części miasta odbudowano tylko nieliczne. Wraz z polskimi Słubicami tworzy aglomeracje transgraniczną liczącą ok. 85 tys. mieszkańców.Eisenhuttenstadt. Miasto powstało w 1961 roku z połączenia trzech miejscowości, m. in. z założonego w1950 roku Stalinstadt, osiedla robotniczego wybudowanego tak jak polska Nowa Huta, dla pracowników nowo wybudowanej tu huty żelaza. Ciekawostką jest tu muzeum życia codziennego NRD z 70 tysiącami eksponatów.Gubin. Podczas II wojny światowej to miasto zostało również zniszczone prawie w 90 procentach. Najciekawszym zabytkiem jest katedra, jeden z największych zabytków architektury gotyku w zachodniej części Polski. Budowana od XIV do XVI wieku stanowi ozdobę obecnej ziemi lubuskiej. Godne obejrzenia są wieże i bramy w ciągu murów obronnych oraz trzy stojące obok siebie krzyże pokutne.
Klasztor Neuzelle, dawne opactwo Cystersów. Zespół klasztorny w obecnej postaci składa się z kościoła, zabudowań klasztornych, a także oranżerii i browaru. Kościół wraz z bogatym wystrojem wnętrza uchodzi za cenny przykład sztuki barokowej na terenie kraju związkowego BrandenburgiaBrody. Od 1740 własność saskiego ministra Henryka Brühla. Zabytki z XVII-XVIII wieku to: kościół pw. Wszystkich Świętych - dawniej świątynia ewangelicka, pałac Brühla, oficyny, dawna poczta i brama miejska ("Brama Zasiecka"). W odbudowanych oficynach mieści sie hotel.Zasieki. Pozostałości i ruiny Berge - przedwojennej dzielnicy miasta Forst oraz ruiny niemieckiej fabryki materiałów wybuchowych Deutsche Sprengchemie GmbH, zbudowanej w latach trzydziestych XX wieku. Inne atrakcje to elektrownia wodna i jaz zasuwowo – zastawkowy, wybudowane w 1905 r., przebudowywane w 1964 i 1996 roku, a także ruiny mostu o unikalnej architekturze, wybudowanego w 1921 roku. Po drodze zwiedzimy również park różany w Forst. Bad Muskau. Znajduje się tu Park Mużakowski, największy park stylu angielskiego w Polsce i w Niemczech, leżący obu stronach rzeki Nysy Łużyckiej, która stanowi granicę polsko-niemiecką. Centralna część parku z zabudowaniami rezydencjalnymi położona jest na zachodnim brzegu, polska część leży przy miejscowości Łęknica. Park Mużakowski wpisany jest na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Rajd zakończymy w rejonie Zgorzelca, gdzie celem jest Kraina Domów Przysłupowych na pograniczu Polski, Niemiec i Czech. Są to budynki z częścią mieszkalną i gospodarczą. Regułą jest drewniana, zrębowa część mieszkalna oraz murowana (najczęściej kamienna) sień i część gospodarcza ze stajnią włącznie. Finezja tkwi w zdublowanej konstrukcji nośnej w drewnianej części parteru. Genezę „przysłupów" wyjaśnia hipoteza wiążąca to rozwiązanie z rozwijającym się tu w minionych wiekach chałupniczym tkactwem. Pracujący warsztat tkacki sytuowany w największej izbie, wywoływał znaczne wibracje, co przy jednolitej konstrukcji zagrażałoby statyce budynku.
Do Słupska powrócimy dziewiątego dnia pociągiem.       Co dalej? Jak to dobrze, że znowu lato przed nami... Wkrótce Saksonia, a później długi rajd przez Litwę, Łotwę i Estonię. Zapraszam sympatyków.
Do zobaczenia na trasach!
Trasa Rajdu Odrzańskiego wraz z opisem:http://maps.google.pl/maps/ms?msid=207143772040035767300.0004bd8b46e0ffd66931c&msa=0