Gabel to nieistniejąca stacja kolei wąskotorowej ze Słupska w kierunku Smołdzina i Cecenowa, która istniała i działała do 1945 roku. Ta lokalna sieć wąskotorówki powstała w 1897 roku. Była to Stolper Kreisbahn. Jej poszczególne odcinki były rozbudowywane do 1902 r. Stacja Gabel była ważnym punktem tego szlaku, gdyż w tym miejscu tory biegnące od strony Słupska rozchodziły się w dwóch kierunkach – na północ do Smołdzina oraz dalej na wschód do Główczyc i Cecenowa (gabel po niemiecku to rozwidlenie, dosłownie: widelec).
Tuż przed I wojną światową wybudowano dwie linie normalnotorowe Ustka – Komnino – Kępno Słupskie oraz Komnino – Smołdzino, która na odcinku Siecie – Smołdzino po 16 latach zastąpiła kolejkę wąskotorową. Od tej pory do Smołdzina można było dojechać pociągiem kursującym po normalnych torach.
Kolejna przebudowa nastąpiła po I wojnie światowej. Wówczas częściowo tor o normalnym rozstawie szyn pojawił się na odcinku Słupsk – Kępno (niedaleko Wrześcia, gmina Słupsk) oraz z Kępna do Klęcina w pobliżu Główczyc. Przez kolejnych 11 lat funkcjonował jeszcze odcinek wąskotorowy Klęcino – Dargoleza – Cecenowo, ale pod koniec 1933 r. zmieniono tory na normalną szerokość z Klęcina do Dargolezy, a tory wąskotorowe z Dargolezy do Cecenowa rozebrano. Kres całej tej sieci kolejowej nastąpił w 1945 r, kiedy tory oraz większość urządzeń zostały rozebrane i przywłaszczone przez Związek Radziecki, który uznał to za element reparacji wojennych.
W przedwojennej sieci kolejowej Słupsk – Ustka – Smołdzino – Dargoleza, stacja Gabel pełniła istotną funkcję. W tym miejscu tory ze Słupska rozchodziły się w dwóch kierunkach, zatem była to tzw. stacja węzłowa. Stąd konieczna była specjalna infrastruktura zapewniająca sprawny ruch pociągów. Ciekawostką jest fakt, że stacja była położona w dość sporej odległości od siedzib ludzkich. Najbliższe miejscowości – Kępno (do 1945 r. Kempen) i Dominek (do 1945 r. Dominke) leżą w odległości ok. 1,5 km od stacji. W okresie międzywojennym był to spory dystans.
Obecnie teren stacji Gabel jest całkowicie porośnięty lasem. Jedynym obiektem, który ocalał i który świadczy, że w tym miejscu znajdowała się infrastruktura kolejowa jest wieża ciśnień. Gdzieniegdzie można jeszcze dojrzeć zapadliny w podłożu. Można domniemywać, że właśnie w tych miejscach były torowiska.
W miniony weekend teren stacji Gabel eksplorowali członkowie Fundacji Latebra z Gdańska. To grupa pasjonatów historii, którzy przeszukują miejsca związane z wydarzeniami historycznymi. Pełna nazwa tego stowarzyszenia to Fundacja Na Rzecz Odzyskiwania Zaginionych Dzieł Sztuki „Latebra”. Fundacja istnieje od 1994 roku. W ciągu 27 lat istnienia Fundacja odnalazła i wykopała (w dosłownym znaczeniu) wiele interesujących artefaktów z przeszłości. M.in. jej zasługą było odnalezienie w wodach Zatoki Gdańskiej wraku samolotu Douglas A-20, a także odnalezienie pod Gdańskiem szczątków niemieckiego bombowca Heinkel H-111.
Pasjonatów z Latebry do eksploracji terenu po stacji Gabel zainteresowała Maria Łuczka-Furmanek, sołtys Wiklina w gminie Słupsk. Pani sołtys współpracowała z Fundacją m.in. przy porządkowaniu poniemieckich grobów ewangelickich w Wiklinie i Lękwicy.
Przed wyruszeniem w teren poszukiwacze uzyskali niezbędne zezwolenia, w tym od gminy Ustka oraz Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Jaki był efekt eksploracji terenu po stacji Gabel?
- Znaleźliśmy parę ciekawych przedmiotów, jak choćby odznakę policyjnego urzędnika kolei regionalnej, a także trzy metalowe pudełka po lekarstwie na cukrzycę. Ponieważ są to takie same pudełka można domniemywać, że jakiś przedwojenny kolejarz ze stacji Gebel leczył się na cukrzycę – mówi Krzysztof Bartnik z Fundacji Latebra.
Znalezisk było więcej, m.in. metalowe elementy wnętrza wagonów, fragment skrzynki elektrycznej, czy też kawałek naczynia lub donicy z czasów przedwojennych.
Wszystkie znalezione przedmioty zostaną zgłoszone Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków.
Bądź na bieżąco i obserwuj:
Dziennik Zachodni / Wielki Piątek
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?